معماری نظام نوآوری فناوری اطلاعات: با تاکید بر اشاعه فناوری

نگاهی به آمارهای جهانی در زمینه توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات(فاوا) در کشورها حاکی از وضعیت نابسامان کشورمان در این حوزه است. صاحب¬نظران بر این عقیده¬اند که تحلیل اشاعه فناوری اطلاعات در کشورهای در حال توسعه و توسعه نیافته نیازمند اتخاذ رویکردی نهادی است و هر گونه تلاش برای اشاعه فناوری اطلاعات در این کشورها باید همراه با اصلاحات نهادی در این زمینه باشد. لذا در این پژوهش رویکرد نظام نوآوری به عنوان رویکردی که متضمن دیدگاه نهادی به توسعه می¬باشد، به همراه مفهوم معماری از حوزه فناوری اطلاعات به منظور تبیین یک چارچوب منسجم تحلیلی استفاده شده است. این چارچوب به منظور تحلیل نهادی اشاعه فناوری اطلاعات و پاسخگویی به این که چه نهادهایی در اشاعه فناوری اطلاعات در کشور اهمیت دارند و وضعیت عملکرد این نهادها در حال حاضر چگونه است استفاده شده است. روش شناسی مورد استفاده در این پژوهش روش ترکیبی (کیفی/کمی) بوده است. در مرحله کیفی، به مدد مطالعات اکتشافی، تحلیل مضمون مصاحبه با خبرگان حوزه فناوری اطلاعات و با نوعی تدوین ابداعی مبنی بر تلفیق مفاهیم برگرفته از دو حوزه علمی معماری سیستم ها و نظام نوآوری، به ابداع چارچوبی برای معماری نظام نوآوری فناوری اطلاعات دست یافته ایم. در مرحله کمی پژوهش، مجموعه ای از نهادهای شناسایی شده در سه سطح نهادهای عینی، مقرراتی و هنجاری، از دو بعد میزان اهمیت و وضعیت عملکرد فعلی مورد بررسی قرارگرفته اند. از میان 42 نهاد شناسایی شده، نتایج تحلیل آماری نشانگر این است که تقریباً تمامی نهادهای شناسایی شده از اهمیت و اثر به سزایی در اشاعه نوآوری های فاوا برخوردارند. در مورد وضعیت فعلی عملکرد این نهادها در اشاعه فاوا در کشور نیز نتایج از عملکرد ضعیف اغلب این نهادها در وضعیت فعلی حکایت دارد. نوآوری این پژوهش پیوند زدن مفاهیم نظام نوآوری با مفاهیم معماری سیستم جهت تحلیل اشاعه فناوری اطلاعات است. ز این رو چارچوب معماری حاصله، جنبه نظری پژوهش را اقناع می کند و به کارگیری این چارچوب در تحلیل وضعیت نظام نوآوری فناوری اطلاعات کشور و ارائه آموزه های سیاستی مبتنی آن، جنبه کاربردی پژوهش حاضر را شکل می دهد.